Henryk Bista

---

Życiorys

Henryk Bista przyszedł na świat jako syn Mikołaja oraz Walerii z domu Grzebelus. W jego rodzinie na uwagę zasługuje starszy brat, Stanisław (1929–1985), który obrał drogę kapłaństwa. Po ukończeniu szkoły średniej w Katowicach w 1952 roku, rozpoczął swoją ścieżkę edukacyjną na Wydziale Mechanicznym Politechniki Gliwickiej. Jednakże, jego artystyczne aspiracje skłoniły go do kontynuacji studiów na kierunku architektura na Politechnice Krakowskiej. W 1958 roku zdobył tytuł magistra na Wydziale Aktorskim Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Warszawie.

Na ekranie filmowym zadebiutował w 1968 roku w obrazie „Ostatni po Bogu”. Jego pierwsze kroki na scenie teatralnej miał okazję stawiać już w 1958 roku, kiedy wystąpił w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku. Jego kariera zawodowa obejmowała także pracę w Teatrze Ateneum w Warszawie, od 1959 do 1960 roku, oraz Teatrze im. Juliusza Osterwy w Lublinie w latach 1960-1962.

Później Bista wrócił do Gdańska, kontynuując swoją działalność artystyczną w teatrze, w którym debiutował. Przerwa w jego karierze miała miejsce jedynie w latach 1977–1978, kiedy występował w Teatrze na Woli w Warszawie. Przez większość swojej kariery, aż do 1992 roku, pozostawał związany z tym teatrem. Później, w latach 1992–1997, był członkiem zespołu Teatru Współczesnego w Warszawie.

W ciągu swojej kariery artystycznej wykreował blisko 100 postaci w filmach oraz około 150 ról teatralnych. Poza grą aktorską, Bista był również pedagogiem – w latach 1970–1988 uczył aktorstwa, piosenki oraz interpretacji wierszy w Studiu Wokalno-Aktorskim przy Teatrze Muzycznym w Gdyni.

Prywatnie był mężem Urszuli z Mordzewskich (1934–2006), również związanej z teatrem jako reżyserka. Niestety, po długiej chorobie, zmarł 8 października 1997 roku w Warszawie. Ostatnie miejsce spoczynku znalazł na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie, ale w 2006 roku jego szczątki przeniesiono do grobowca rodzinnego, gdzie spoczął obok żony, na cmentarzu przy ul. Fryderyka Chopina we Włocławku (sektor 65-10-182).

Filmografia

Henryk Bista to znany aktor, który ma na swoim koncie bogatą filmografię. Jego kariera filmowa rozciąga się przez wiele lat, a poniżej przedstawiamy jego najważniejsze role:

• 1960: Rzeczywistość – Roman Andrzejewski, członek redakcji „Rzeczywistości”,
• 1964: Banda – nowy wychowawca w domu poprawczym (nie występuje w napisach),
• 1966: Pieczone gołąbki – robotnik z ekipy remontowej (nie występuje w czołówce),
• 1968: Ostatni po Bogu – mat Józek,
• 1970: Przystań – rybak Żeberkiewicz,
• 1971: Seksolatki – pan Julek, syn „babci”,
• 1972: Tajemnica wielkiego Krzysztofa – turysta zwiedzający ratusz (nie występuje w napisach),
• 1975: Czerwone i białe – Karol Krauze, przyrodni brat Rafała,
• 1976: Dagny – Antoni Przybyszewski,
• 1976: Czerwone ciernie – Rosenblatt,
• 1976: Zielone – minione… – właściciel domu gry,
• 1976: 07 zgłoś się – „Czarny” Trepkiewicz, szef szajki na Wybrzeżu (odc. 1),
• 1976: Ptaki, ptakom… – Karol Profaska,
• 1976: Ocalić miasto – kapitan AK „Sztych”,
• 1977: Na srebrnym globie – kapłan Malahuda,
• 1977: Śmierć prezydenta – ksiądz Marceli Nowakowski,
• 1977: Pasja – nieznajomy,
• 1977: Zimne ognie – scenarzysta Adam,
• 1977: Znak orła – mieszczanin krakowski,
• 1977: Struny – inżynier Kazimierz Smolarz,
• 1978: Życie na gorąco – Skalkator (odc. 8. Rzym),
• 1978: Wśród nocnej ciszy – Stefan Waniek,
• 1978: Sto koni do stu brzegów – gestapowiec,
• 1978: Osiemdziesięciu huzarów – chłop,
• 1978: Szpital Przemienienia – doktor Kauters,
• 1979: Detektywi na wakacjach – historyk sztuki,
• 1979: Do krwi ostatniej… – Wilhelm Kubsz,
• 1979: Do krwi ostatniej – Wilhelm Kubsz,
• 1979: Zielone lata – doktor Turowski,
• 1979: Hotel klasy lux – Henryk Jakubik,
• 1979: Sekret Enigmy – Brochwitz, szpieg Abwehry,
• 1979: Placówka – Hirszgold,
• 1979: Tajemnica Enigmy – Brochwitz,
• 1980: Wizja lokalna 1901 – rektor szkoły Fedtke,
• 1980: Królowa Bona – Jan Marsupin, poseł habsburski w Krakowie,
• 1980: Powstanie Listopadowe. 1830–1831 – Franciszek Wołowski,
• 1980–2000: Dom – pułkownik Leon Poznański,
• 1981: Najdłuższa wojna nowoczesnej Europy – Makowski (odc. 5-6),
• 1981: Stacja – adwokat,
• 1981: Fik-Mik – minister,
• 1981: Ślepy bokser – minister,
• 1981: Vabank – Rożek, klient banku,
• 1982: Popielec – kapitan Kruszyna,
• 1982: Oko proroka – podstarości,
• 1982: Matka Królów – „Grzegorz”,
• 1983: Szkatułka z Hongkongu – celnik Marczak,
• 1983: Stan wewnętrzny – mężczyzna na przyjęciu,
• 1983: Thais – medyk Aristojos,
• 1983: Nie było słońca tej wiosny – Mazurek,
• 1983: Pobyt – major UB,
• 1983: Wielki statysta – Jan Śniadecki,
• 1983: Wierna rzeka – doktor Kulewski,
• 1983: Synteza – generał Asteria,
• 1983: Akademia Pana Kleksa – Dziadek do Orzechów,
• 1984: Porcelana w składzie słonia – bohater,
• 1984: Yesterday – dyrektor szkoły,
• 1984: Przemytnicy – stary Alińczuk,
• 1984: O-bi, o-ba. Koniec cywilizacji – Pucołowaty,
• 1984: Przeklęte oko proroka – podstarości,
• 1985: Podróże pana Kleksa – Wielki Elektronik,
• 1985: Medium – dr Mincel,
• 1985: Mokry szmal – jubiler Lasoń,
• 1985: Ga, ga. Chwała bohaterom – pastor,
• 1985: Temida – prokurator,
• 1985: Oko proroka czyli Hanusz Bystry i jego przygody – podstarości,
• 1986: Sceny dziecięce z życia prowincji – pan M,
• 1986: Biała wizytówka – Gosche, asystent Goebbelsa,
• 1986: Magnat – Gosche,
• 1987: Sala nr 6 – pan Jerzy,
• 1987: Między ustami a brzegiem pucharu – kamerdyner Frantz,
• 1987: Kocham kino – kinooperator,
• 1987: Łuk Erosa – Ramke,
• 1987: Komediantka – doktor w Bukowcu,
• 1987: Sonata marymoncka – Rustecki,
• 1987: Śmierć Johna L. – Kosiński,
• 1987: Klątwa Doliny Węży – redaktor,
• 1987: Koniec sezonu na lody – Drabik,
• 1988: Ja, który mam podwójne życie czyli dylemat Josepha Conrada – Józef Conrad Korzeniowski,
• 1988: Crimen – chorąży Łukasz Bełzecki,
• 1988: Schodami w górę, schodami w dół – komisarz Szmurło,
• 1988: Męskie sprawy – Horst Meisel,
• 1988: Serenite – Stanisław,
• 1988: Pan Kleks w kosmosie – Wielki Elektronik / „portugalski mnich” #1 na chińskim dworze / mechanik #2,
• 1988: Nowy Jork, czwarta rano – podróżny szukający cudów,
• 1988: Piłkarski poker – sędzia Jaskóła,
• 1988: Pomiędzy wilki – Georg, rosyjski traper żyjący w Kanadzie,
• 1988: Dekalog X – właściciel sklepu filatelistycznego,
• 1988: Prywatne niebo – Józef Krupniak,
• 1989: Bal na dworcu w Koluszkach – dziennikarz Pszoniak,
• 1989: Ostatni dzwonek – dyrektor,
• 1989: Konsul – Ługowski, dyrektor zakładu,
• 1989: Opowieść o „Dziadach” Adama Mickiewicza. Lawa – Senator,
• 1989: Porno – lekarz wenerolog,
• 1989: Żelazną ręką – Cabas,
• 1989: Odbicia – Jan, szef leśnej placówki PAN (odc. 1),
• 1990: Pożegnanie jesieni – ojciec Heli,
• 1990: W środku Europy – Bazarewicz „Kałmuk”,
• 1990: Historia niemoralna – Jurek,
• 1990: Prominent (Eminent Domain) – szef celników na przystani promowej,
• 1990: Le Retour – taksówkarz,
• 1990: Śmierć dziecioroba – ojciec „Bladej”,
• 1990: Ucieczka z kina „Wolność” – tow. Janik,
• 1990: Powrót wilczycy – dr Nussbaum,
• 1990: Jan Kiliński – baron Osip Igelström,
• 1990: Kapitan Conrad,
• 1991: Życie za życie. Maksymilian Kolbe – gospodarz,
• 1991: Cynga – felczer rosyjski Prorab,
• 1991: Panny i wdowy – pruski pułkownik (odc. 3),
• 1991: Dziecko szczęścia – adwokat,
• 1991: Moskau – Petuschki – Schaffner,
• 1991: Ferdydurke,
• 1992: Żegnaj Rockefeller – agent Dański,
• 1992: Mau Mau – Kowalik,
• 1992: Kim był Joe Luis – człowiek z baru,
• 1992: Sauna – Sabo,
• 1992: Mała apokalipsa – Janek,
• 1992: Republika marzeń – taksówkarz,
• 1993: Białe małżeństwo – dziadek,
• 1993: Dwa księżyce – kupiec Mistig,
• 1993: Nowe przygody Arsena Lupin – komisarz policji Podlaski (odc. 1),
• 1993: Taranthriller – ojciec,
• 1993: Pora na czarownice – Józef Małocha,
• 1993: Żywot człowieka rozbrojonego – Hipolit Rewański,
• 1993: Plecak pełen przygód – dyrektor szkoły,
• 1993: Lista Schindlera – pan Lowenstein,
• 1994: Piękna warszawianka – Bogumił,
• 1994: Zawrócony – nauczyciel Biernacki,
• 1994: Bank nie z tej ziemi – prezydent (odc. 13),
• 1994: Zivot a neobycejna dobrodruzstvi vojaka Ivana Conkina – Żykin,
• 1994: Stella Stellaris,
• 1994: O przemyślności kobiety niewiernej. Sześć opowieści z Boccaccia wziętych – Egon,
• 1994: Polska śmierć – sąsiad Ossa,
• 1995: Akwarium, czyli samotność szpiega – zwerbowany właściciel firmy,
• 1995: Młode wilki – pan Janek,
• 1995: Nic śmiesznego – pirotechnik (przy 1. filmie),
• 1995: Odjazd – von Litzki,
• 1995: Doktor Semmelweis – profesor Skoda,
• 1995: Les Milles – Otto von Offenberg,
• 1996: Ekstradycja 2 – pan Henio,
• 1997: Kochaj i rób co chcesz – profesor Wilczewski,
• 1997: Sztos – prokurator,
• 1998: Tajemnica Dzikiego Boru – pastor Robinson (głos, polski dubbing),
• 1998: Ekstradycja 3 – pan Henio (odc. 3–9).

Ordery i odznaczenia

Henryk Bista był osobą, która zdobyła wiele prestiżowych odznaczeń za swoją działalność. Wśród nich można wymienić:

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany w 1984 roku,
• Złoty Krzyż Zasługi, który otrzymał w 1976 roku,
• Srebrny Krzyż Zasługi, przyznany w 1971 roku,
• Medal 30-lecia Polski Ludowej, przyznany w 1975 roku,
• Brązowy Medal „Za Zasługi dla Obronności Kraju”, otrzymany w 1968 roku,
• Odznaka Zasłużony Działacz Kultury, przyznana w 1986 roku,
• Odznaka honorowa „Zasłużonym Ziemi Gdańskiej”, wręczona w 1972 roku.

Nagrody i wyróżnienia

Henryk Bista, uznany aktor, zdobył wiele nagród oraz wyróżnień za swoje niezwykłe osiągnięcia w dziedzinie teatru. Poniżej przedstawiamy szczegółowy zestaw osiągnięć, które potwierdzają jego wybitne umiejętności aktorskie.

• Wyróżnienie na II Kaliskich Spotkaniach Teatralnych w Kaliszu za rolę Jima Tyrone’a w spektaklu Księżyc świeci nieszczęśliwym, autorstwa Jerzego Rakowieckiego, wystawianym w Teatrze im. Juliusza Osterwy w Lublinie (1962),
• Nagroda na XI Festiwalu Teatrów Polski Północnej w Toruniu za rolę Łazarza w spektaklu Tragedia o bogaczu i Łazarzu, w reżyserii Tadeusza Minca w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku (1969),
• Nagroda na XVII Festiwalu Teatrów Polski Północnej w Toruniu za rolę Gorgoniusza w spektaklu Cyganeria warszawska w reżyserii Adolfa Nowaczyńskiego (1975),
• Nagroda im. I. Galla (1976),
• Nagroda Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury „Splendor Gedanensis” (1976),
• Nagroda Ministra Kultury i Sztuki II stopnia za osiągnięcia aktorskie (1977),
• Nagroda na IV Opolskich Konfrontacjach Teatralnych w Opolu za rolę Lucyfera w spektaklu Samuel Zborowski Juliusza Słowackiego, w reżyserii Stanisława Hebanowskiego (1978),
• Teatralna Nagroda Wybrzeża za wybitną kreację aktorską w „Samuelu Zborowskim” (1978),
• Nagroda Wojewody Gdańskiego za wybitne osiągnięcia w dziedzinie kultury (1980),
• „Złota Kareta” – nagroda redakcji „Nowości” na XXIII Festiwalu Teatrów Polski Północnej w Toruniu za najwybitniejszą kreację aktorską festiwalu, rolę Wilhelma Tona w spektaklu Kniaź Patiomkin, w reżyserii Tadeusza Micińskiego (1981),
• Nagroda na VII Opolskich Konfrontacjach Teatralnych za rolę Wilhelma Tona w spektaklu Kniaź Patiomkin (1981),
• Nagroda Wojewody Gdańskiego z okazji Międzynarodowego Dnia Teatru za rolę prokuratora Scurvy’ego w spektaklu Szewcy Stanisława Ignacego Witkiewicza (1982),
• Nagroda na XXV Festiwalu Teatrów Polski Północnej w Toruniu za rolę Pijaka w spektaklu Ślub Witolda Gombrowicza (1983),
• Nagroda na XXV Kaliskich Spotkaniach Teatralnych za rolę Łopachina w spektaklu Wiśniowy sad Antona Czechowa, w reżyserii Krzysztofa Babickiego (1985),
• Nagroda Przewodniczącego Komitetu do Spraw Radia i Telewizji za wybitne kreacje aktorskie w Teatrze Telewizji (1986),
• Nagroda na VI Włocławskim Przeglądzie Filmów Polskich we Włocławku za rolę kamerdynera Franza w filmie Między ustami a brzegiem pucharu, w reżyserii Zbigniewa Kuźmińskiego (1987),
• Nagroda Wojewody Gdańskiego za rolę Brechta w spektaklu Opowieści Hollywoodu Christophera Hamptona (1987),
• Nagroda Artystyczna Gdańskiego Towarzystwa Przyjaciół Sztuki (1987),
• „Złoty Ekran” za role w widowiskach Teatru Telewizji, m.in. w spektaklu Jacobowsky i pułkownik, w reżyserii Edwarda Dziewońskiego oraz wiele innych (1989),
• Nagroda na XV Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni w kategorii: najlepsza drugoplanowa rola męska za rolę Senatora w filmie Lawa – Opowieść o „Dziadach” (1990),
• Nagroda Teatralna Prezydenta Gdańska (1990).

Upamiętnienie

W październiku 2005 roku, na ścianie rodzinnego domu znajdującego się przy ulicy Radoszowskiej 167 w Kochłowicach, miało miejsce odsłonięcie tablicy pamiątkowej, która została poświęcona Henrykowi oraz Stanisławowi Bistom.

---

Oceń: Henryk Bista

---