Kaufhaus, znane na Śląsku jako Kafhauz, to unikalne i historyczne osiedle robotnicze, które znajduje się w Rudzie Śląskiej. Położone na granicy dwóch dynamicznych dzielnic, Nowego Bytomia oraz Chebzia, osiedle to wyróżnia się swoimi architektonicznymi walorami.
W jego obrębie znajduje się charakterystyczny ciąg budynków, które zostały usytuowane na łuku biegnącej w sąsiedztwie ulicy Niedurnego. Ten unikalny kompleks stanowi ważny element kulturowego dziedzictwa regionu, świadcząc o bogatej historii przemysłowej Śląska.
Historia
Osiedle Kaufhaus ma swoją genezę w latach 1880–1913, kiedy to powstało dla pracowników huty „Pokój”, która została założona w 1840 roku. W miarę upływu czasu, na terenie osiedla zrealizowano także część usługową, w tym dom noclegowy dedykowany samotnym robotnikom oraz nowoczesny dom towarowy. Około 1906 roku zbudowano drugą część osiedla, zlokalizowaną przy obecnej ulicy Podgórze.
Budynki mieszkalne na tym osiedlu to typowe familoki, które charakteryzują się zabudową blokową z klatkami schodowymi, rozciągającą się wzdłuż ulic. W każdym z obiektów znajdowały się dwupokojowe mieszkania, rozmieszczone po dwa na każdym piętrze. Na każde dwa mieszkania przypadała wspólna ubikacja, usytuowana na półpiętrze.
W 1913 roku na osiedlu powstał także wielkomiejski budynek przy ulicy Pileckiego 21–23, w którym na parterze znajdowała się piekarnia. Ten obiekt zyskał pewne uznanie, zostając uwiecznionym w filmie pt. Paciorki jednego różańca. Jego układ architektoniczny sugerował możliwości dalszej rozbudowy osiedla, jednakże plany te zostały przerwane przez wybuch I wojny światowej.
W 1933 roku osiedle liczyło około 40 wolnostojących budynków, w tym trzy reprezentacyjne gmachy, które wzbogacały krajobraz tej okolicy. Niestety, w latach 80. XX wieku podjęto decyzję o rozbiórce Kaufhausu, co doprowadziło do zniknięcia połowy najstarszej części osiedla (m.in. w rejonie ul. Podgórze, ul. W. Pileckiego, ul. H. Kubicy).
Na początku XXI wieku przeprowadzono remont zarówno ulic, jak i samego osiedla, co było kluczowe dla dalszego rozwoju i rewitalizacji tej historycznej przestrzeni.
Architektura
Osiedle w Ruda Śląska charakteryzuje się typowymi dla regionu budynkami mieszkalnymi, znanymi jako familoki. Te obiekty posiadają elewacje o skromnych detalach architektonicznych, które nadają im prosty, ale elegancki wygląd. Większość z nich ma dwa piętra oraz dwuspadowe dachy, co jest typowe dla tego rodzaju zabudowy.
W obrębie osiedla można zauważyć dwa podstawowe typy mieszkań. Pierwszy typ to budynki, w których na każdym piętrze znajdują się aż sześć małych mieszkań, do których dostęp uzyskuje się poprzez jedną klatkę schodową. W takich domach dla mieszkańców przewidziano także zaplecze gospodarcze oraz sanitariaty, ulokowane w podwórzu, co zapewnia funkcjonalność i wygodę użytkowania.
Drugi typ budynków różni się pod względem architektonicznym. W tym przypadku wzniesiono dwie klatki schodowe, a na każdym piętrze znajdują się tylko po dwa przestronne mieszkania. Każde z tych mieszkań składa się z dwóch większych pokoi oraz kuchni, co sprawia, że zapewniają one większy komfort i dostosowanie do potrzeb rodzin.
Transport
W sąsiedztwie osiedla odnajdziemy istotną ulicę w Ruda Śląska, która nosi nazwę ul. Niedurnego. Ta ulica jest kluczowym szlakiem komunikacyjnym w mieście.
Wzdłuż niej ulokowany jest przystanek autobusowy, z którego można skorzystać z siedmiu linii autobusowych, prowadzących do wszystkich dzielnic Ruda Śląska oraz w kierunku pobliskiego Mikołowa.
Na ul. Niedurnego kursuje również linia tramwajowa, która łączy te tereny z Bytomiem, Chorzowem i Świętochłowicami, co zapewnia mieszkańcom wygodny dojazd do okolicznych miejscowości.
Hutniczy dom towarowy „Kaufhaus”
Hutniczy dom towarowy, znany jako „Kaufhaus” (niem. Hütten-Kaufhaus Friedenshütte, śl. Kafhauz), został wzniesiony w sercu osiedla w 1904 roku. Jego lokalizacja znajduje się pomiędzy główną ulicą przelotową, łączącą się z linią tramwajową (obecnie ul. Niedurnego), a centralną ulicą kolonii (obecnie ul. Pileckiego). Obiekt stanowił zwieńczenie pierwszego etapu budowy osiedla.
Kaufhaus odgrywał kluczową rolę w kształtowaniu życia mieszkańców, stając się centralnym punktem, wokół którego skupiała się społeczność. Nie tylko spełniał funkcję handlową, ale również przyczynił się do nadania nazw osiedlu.
W swoim czasie, budynek był zachwycającym przedsięwzięciem, wyróżniającym się nowoczesnością i spełniającym najnowsze standardy higieniczne. Zaledwie nieliczne takie obiekty mogły się pochwalić takimi osiągnięciami w tym regionie, co czyniło go wyjątkowym w skali Górnego Śląska. Trzy kondygnacje budynku były podzielone na różnorodne działy, które oferowały bogaty asortyment towarów.
Wśród wyposażenia „Kaufhaus” znajdowały się windy oraz ubojnia, co dodatkowo podnosiło jego prestiż. Prowadząca go firma efektywnie promowała swoje bogate zasoby w gazetach oraz czasopismach handlowych, docierając zarówno do klientów w Śląsku, jak i w Niemczech.
„Kaufhaus” jest nie tylko najstarszym tego typu obiektem handlowym w Polsce, ale także jednym z najstarszych w całej Europie, dzięki czemu zapisał się trwale w historii handlu i architektury regionu.
Przypisy
- Michał Bulsa, Patronackie osiedla robotnicze. Tom 1: Górny Śląsk, Łódź 2022 r., s. 216.
- Michał Bulsa, Patronackie osiedla robotnicze. Tom 1: Górny Śląsk, Łódź 2022 r., s. 208.
- http://zalaczniki.ops.pl/dz1/id61_37.pdf Program aktywności lokalnej dla Osiedla Kaufhaus.
- „Molkerei-Zeitung”, Jg. 16, Berlin: Verlag Molkerei Zeitung, 1906 r., s. 321, 333 (reklamy domu towarowego).
- Zabytkowe osiedle w Rudzie Śląskiej - Kaufhaus. Zabierzcie się z nami na spacer po tym miejscu i poznajcie jego historię.
Pozostałe obiekty w kategorii "Osiedla":
Kolonia robotnicza Ficinus | Osiedle Mickiewicza (Ruda Śląska) | Osiedle Paderewskiego (Ruda Śląska) | Ruda PołudniowaOceń: Kaufhaus (Ruda Śląska)