Jan Wypler, urodzony 14 maja 1890 roku w Kochłowicach, zmarły 24 grudnia 1965 roku w Katowicach, był niezwykle utalentowanym poliglotą i tłumaczem literatury z różnych zakątków świata, w tym także literatury hinduskiej, chińskiej oraz japońskiej.
Wypler pochodził z robotniczej rodziny, a swoje podstawowe wykształcenie uzyskał, kończąc gimnazjum w Bytomiu. Następnie zdecydował się na kontynuację nauki na uniwersytetach w Wrocławiu i Kilonii, gdzie studiował filozofię, romanistykę, germanistykę, slawistykę oraz sanskryt. Jego pasja do tłumaczenia zaczęła się już podczas studiów, gdy przekładał na język niemiecki dzieła polskich autorów, w tym m.in. utwory Leopolda Staffa, Władysława Orkana, Stefana Żeromskiego oraz Stanisława Wyspiańskiego. Dodatkowo zajmował się także literaturą czeską i bułgarską.
W 1919 roku powrócił na Górny Śląsk, gdzie objął stanowisko nauczyciela w gimnazjum w Zabrzu. Angażował się w działalność polityczną, współpracując z Polskim Komisariatem Plebiscytowym oraz pisząc artykuły do dwujęzycznych i polskich czasopism, które były wydawane po niemiecku.
W latach 1922-1931 prowadził lekcje w różnych gimnazjach w Katowicach oraz Mysłowicach. Jego zainteresowania obejmowały również heraldykę i genealogię, a w trakcie badań odkrył dokumenty związane z pobytem Jana III Sobieskiego na Śląsku. W 1937 roku, dzięki przyjacielowi Domanowi Wieluchowi, wydawcy słownika polsko-chińskiego, skierował swoje zainteresowania ku sinologii, szybko ucząc się biernie języka chińskiego. Jako tłumacz, podjął się przetłumaczenia chińskiej i japońskiej poezji, przysłów, a także literatury filozoficznej.
Rok 1939 przyniósł wydanie jego rozprawki zatytułowanej „Jak można łatwo nauczyć się po chińsku”. Podczas II wojny światowej pozostał na Śląsku, prowadząc tajne kursy nauki języków obcych. Po zakończeniu wojny kontynuował swoją działalność jako tłumacz. Wypler był również aktywnym członkiem Związku Literatów Polskich. Po swojej śmierci, został pochowany na cmentarzu w rodzinnym mieście, a nad jego grobem przemawiał Wilhelm Szewczyk, oddając hołd jego osiągnięciom oraz wkładzie w kulturę i naukę polską.
Niektóre publikacje i tłumaczenia
Wśród wybranych publikacji i tłumaczeń, inspirowanych bogatą kulturą literacką, znajdują się:
- …od ludzi daleko: wybrane wiersze poety Li Taj Po (1939),
- Błogi spokój: wybór wierszy z czasów dynastii Sung (1949),
- Już kwiaty śliwy w pełnym stoją rozkwicie: ze zbioru „Manjo-Szu” (1939),
- Małżonek nikczemny i inne opowiadania chińskie (1958),
- Pływamy przez życie jak we śnie: antologia wierszy (1936),
- Sobiesciana ze Śląska (1934),
- Stosunki prawno-małżeńskie szlachty pszczyńskiej od 16 do 18 wieku (1938),
- Wiersze chińskie (1948).
Pozostali ludzie w kategorii "Nauka i edukacja":
Eufrozyna Piątek | Jerzy Respondek | Eugeniusz Knapik | Ewa Jarosz | Andrzej Stanisław Barczak | Jacek Surzyn | Joachim Foltys | Janusz Skoczylas | Barbara Lis | Wojciech Zieliński (chemik) | Piotr Greiner | Czesław JuroszekOceń: Jan Wypler