Kościół św. Józefa w Rudzie Śląskiej

---

Historia

Świątynia ta została wzniesiona z fundacji hrabiego Franciszka Ksawerego von Ballestrema w latach 1902-1904. Projekt budowy opracował August Menken z Berlina, prawdopodobnie w współpracy z radcą budowlanym Janem Joachimem von Pöllnitz.

Kamień węgielny ceremonii poświęcenia miał miejsce 4 grudnia 1901 roku, coinciding with patronką górników, św. Barbarą, a dokonał tego proboszcz z Biskupic, Augustyn Bertzik. Realizację budowy powierzył hrabia Ballestrem budowniczemu Kremerowi z Gliwic.

W pracach brały udział firmy i specjaliści, w tym: budowniczy König, mistrzowie murarscy Albert i Gustaw Koschela oraz ciesielskiego kierowanego przez Koca. Prace kowalskie wykonał Antoni Sieroń z Rudy. Materiał budowlany, a zwłaszcza cegły, pochodziły z cegielni „Karol-Emanuel” z Rudy. Nadzór nad wznoszeniem kościoła sprawowali August Menken, Jan Joachim von Pöllnitz oraz Franciszek Pieler.

Ostatecznie, kościół został konsekrowany 21 czerwca 1905 roku przez kardynała Georga Koppa z Wrocławia. Początkowo miał status prywatnej własności rodziny Ballestrem, jednak w 1910 roku, z okazji 50-lecia małżeństwa, hrabia Franciszek przekazał go na rzecz parafii.

Architektura

Budowla ta stanowi znakomity przykład architektury wywodzącej się z rzymskiej tradycji. W szczególności jest wzorowana na bazylice San Lorenzo di Campo Verano, co przekłada się na jej unikalny styl.

Kościół został zlokalizowany na osi północ-południe i zbudowany w >układzie bazylikowym, bazując na planie krzyża łacińskiego. Cechą charakterystyczną jest wieża, która znajduje się w północno-wschodnim narożniku. Dodatkowo, nad nawami bocznymi znajdują się empory, które dodają przestronności wnętrzu.

Portale w kościele zamknięto półkoliście, a w tympanonach umieszczono rzeźby, w tym symbol Baranka Paschalnego w głównym wejściu oraz postać św. Józefa na elewacji wschodniej. Kolejnym interesującym elementem jest wejście prowadzące do kaplicy fundatorów, znajdujące się od strony południowo-wschodniej, które jest zdobione herbem rodu Ballestremów.

Prezbiterium kościoła kończy się apsydą, a po jego bokach umieszczone są loże kolatorskie, które są otwarte do wnętrza świątyni dzięki triforiom. Pod prezbiterium zlokalizowana jest krypta, w której spoczywają groby fundatorów. Strop nawy charakteryzuje się ozdobnymi kasetonami, które są dodatkowo przyozdobione polichromią, wykonaną przez Pradera z Tarnowa w 1938 roku. Prezbiterium nakrywa sklepienie kolebkowe, co podkreśla niezwykłość architektonicznego rozwiązania.

Wystrój i wyposażenie

Warto zwrócić uwagę na kolumny umieszczone w nawie, które wyróżniają się wyjątkowymi kostkowymi głowicami, zdobionymi symbolicznymi płaskorzeźbami. Na tych kolumnach przedstawiono różnorodne postacie oraz motywy, w tym:

• cztery charaktery ludzkie,
• cztery stany społeczne: szlachcic, mieszczanin, duchowny i rycerz,
• cztery żywioły,
• cztery rasy ludzkie,
• cztery etapy życia człowieka: dziecko, młodzieniec, mężczyzna i starzec,
• cztery cnoty kardynalne: roztropność, sprawiedliwość, męstwo i umiarkowanie.

Ołtarz w świątyni jest skromny i utrzymany w stylu neoromańskim. W wnętrzu kościoła można znaleźć również dwa boczne ołtarze: prawy, poświęcony Sercu Pana Jezusa, oraz lewy, na którym znajduje się figura Matki Bożej Wszechświata. Dodatkowo, ambona zdobiona jest wizerunkiem Chrystusa Nauczyciela w towarzystwie czterech ewangelistów.

Wspaniały żyrandol, stworzony w warsztacie Antoniego Sieronia, symbolizuje Jerozolimę: jego obręcz odnosi się do murów miasta, a na niej umieszczono dwanaście bram i wieżyczek. Oprócz tego, 144 lampki zegarkują biblijną liczbę wybranych, co znajduje potwierdzenie w Apokalipsie św. Jana. Żyrandol został wyprodukowany w Akwizgranie.

W kaplicy, która znajduje się w wieży, umieszczono marmurową Pietà wyrzeźbioną przez J. Weiricha w 1905 roku, a jej ufundowanie było zasługą Franciszka Pielera.

Krypta

Krypta znajduje się pod prezbiterium kościoła, będąc integralną częścią jego architektury. Przy zejściach do tego miejsca można podziwiać dwie niesamowite rzeźby, które są dziełem berlińskiego artysty rzeźbiarskiego Józefa Limburga. Rzeźby te, wykonane z brązu przez pracownię Hermana Gladenbecka w Berlinie, przedstawiają anioły śmierci.

Jedno z aniołów trzyma wieniec, natomiast drugie przedstawione jest w głębokiej modlitwie. Krypta ma charakter kaplicy grobowej, co podkreśla jej znaczenie jako miejsca pamięci. Rzeźby aniołów zostały przeniesione do wnętrza kościoła w 1938 roku. Wcześniej stały przed wejściem do grobowca rodziny Pielerów, zlokalizowanego na miejscowym cmentarzu parafialnym.

W tej krypcie znajdują się mogiły znaczących postaci, takich jak: Franciszek Ksawery Ballestrem wraz z jego żoną Joanną von Saurma-Jeltsch oraz Walenty Wolfgang Ballestrem i jego małżonka Agnieszka zu Stolberg-Stolberg.

---

Oceń: Kościół św. Józefa w Rudzie Śląskiej

---