Parafia Ścięcia św. Jana Chrzciciela w Goduli

---

Historia

Mieszkańcy Goduli, osiedla, które zaczęło powstawać w połowie XIX wieku, podobnie jak ich sąsiedzi z Orzegowa, Huty Dobrej Nadziei oraz Chebzia, regularnie brali udział w nabożeństwach w parafii mariackiej w Bytomiu. Z uwagi na prośby lokalnej społeczności, biskup wrocławski Heinrich Foerster zgodził się na odprawianie mszy św. w szkolnym lokalu w Orzegowie, co zaowocowało pierwszą mszą św., która miała miejsce w Goduli 5 października 1859 roku.

W tym samym roku uzyskano zgodę na budowę szkoły oraz kaplicy w Goduli, a ich uroczyste poświęcenie miało miejsce 20 listopada 1861 roku. Kaplica została dedykowana św. Józefowi. Mimo że mieszkańcy Goduli dysponowali prowizoryczną kaplicą, to ich bliscy spoczywali na cmentarzu w Bytomiu, w parafii św. Małgorzaty.

W okresie, kiedy jeszcze nie powołano kapłana, nadzór nad kaplicą sprawował nauczyciel Karol Pawlik, który od 1882 roku pełnił tam także rolę organisty. Zorganizowanie kaplicy w budynku szkolnym zaspokoiło potrzeby lokalnej społeczności tylko na jakiś czas. Wkrótce zrodziła się myśl o budowie większego kościoła, co pociągnęło za sobą konsekwencje związane z utworzeniem nowej parafii. Już w 1864 roku powstały pierwsze projekty odłączenia Goduli od Bytomia, a zwolennikiem tego rozwiązania był proboszcz bytomski Józef Szafranek.

Wikariusz generalny w celu zbadania zasad podziału parafii bytomskej powołał komisję, której przewodniczącym został dziekan Karl Pressfreund z Biskupic. Zgodnie z decyzją podejmowaną 28 lutego 1866 roku przez władze kościelne, doszło do podziału parafii bytomski. Następnie, 17 marca 1866 roku, kuria biskupia we Wrocławiu mianowała ks. Friedricha Hofrichtera z Biskupic na pierwszego duszpasterza z tytułem kuratusa. Trzeciego września 1866 roku poświęcono także miejsce przeznaczone na grzebanie zmarłych.

Pomimo istnienia placówki duszpasterskiej (kuracji) od 1866 roku, parafia w Goduli została formalnie erygowana dopiero w 1925 roku. Dlatego też dwaj pierwsi duszpasterze, ks. Friedrich Hofrichter oraz ks. Edward Adamczyk, są w piśmiennictwie jedynie zwyczajowo określani tytułem proboszcza.

Kościół

Kościół w Goduli, znacznie wzbogacający krajobraz lokalnej społeczności, został ufundowany przez dziedziców Karola Goduli, Joannę i Hansa Ulricha von Schaffgotsch. Budowa tej pięknej świątyni trwała aż do roku 1871, a jej poświęcenie miało miejsce 14 listopada tego samego roku, z kolei konsekracja odbyła się 16 maja 1889 roku. Warto dodać, że księgi metrykalne związane z tą parafią prowadzone są od 1866 roku.

Z danych archiwalnych wynika, że konstrukcja tej budowli została powierzona Teodorowi Linke z Bytomia, Juliuszowi Raschdorffowi oraz Karlowi Lüdecke, jednak głównym projektantem uważanym za twórcę kościoła był Karl Heidenreich. Obiekt ten ma kształt orientowanej budowli, zaprojektowanej na planie krzyża łacińskiego jako trzynawowa, pseudohalowa. Nawy boczne są niższe od nawy głównej, co podkreśla ich wyodrębnienie

Wieża, która znajduje się od zachodu, na osi budowli, jest w dolnej partii czworoboczna, a powyżej przechodzi w osiem boków na około 2/3 wysokości. Prace budowlane rozpoczęto w maju 1868 roku, a 27 czerwca odbyła się uroczystość związana z położeniem kamienia węgielnego. W wieży zawieszono w 1871 roku trzy dzwony, które otrzymały imiona: Joanna, Jan oraz Fryderyk.

Wieża otoczona jest przez dwie ośmioboczne wieżyczki schodkowe, łączące się z wąskimi nawami bocznymi. Nawa główna i nawy boczne są trójprzęsłowe; przy czym nawą boczne łączą się z transeptem. Prezbiterium, położone od wschodniej strony transeptu, zamknięte jest wielobocznie.

Charakterystyczną cechą architektoniczną kościoła jest jego podparcie zewnętrzne, wykonane w formie przypór. Nawa jest podzielona za pomocą kolumn, na które rozprężają się wiązki żeber sklepiennych co nadaje całej budowli monumentalnego charakteru. Warto zauważyć, że prawie cały kościół, z wyjątkiem wież, jest sklepiony w formie krzyżowo-żebrowej.

Takie rozwiązania architektoniczne zyskały na popularności w ciągu XIX wieku w budownictwie sakralnym, szczególnie w okolicach osiedli przemysłowych. Po dwóch latach od poświęcenia, w 1873 roku, zwrócono się do administracji Schaffgotschów z prośbą o udostępnienie planów, które miały stać się wzorem dla kościoła w Żyrardowie pod Warszawą.

Proboszczowie

Lista osób pełniących funkcję proboszcza oraz administratorów w parafii jest bogata w historie i zmiany na przestrzeni lat. Wśród najważniejszych postaci można wymienić:

• ks. Friedrich Hofrichter 1866-1901 (kuratus),
• ks. Eduard Adamczyk 1901-1910 (kuratus),
• ks. Franciszek Strzyż 1910-1942 (1910-1925 jako kuratus),
• ks. Alfred Mikusz, administrator 1942-1947,
• ks. dr Józef Szubert, administrator 1947-1955, proboszcz 1956-1973,
• ks. Paweł Szolonek 1973-1981,
• ks. Jan Małysek 1981-2004,
• ks. Krzysztof Wrodarczyk 2004-2013,
• ks. dr Jarosław Międzybrodzki od 2013.

---

Oceń: Parafia Ścięcia św. Jana Chrzciciela w Goduli

---