Orzegów

---

Historia

Historia Orzegowa sięga XIII wieku, a pierwsza wzmianka o tej malowniczej wsi pojawia się w dokumencie z 1282 roku, wystawionym przez księcia bytomskiego Kazimierza, w którym odnotowano nazwisko właściciela Macieja. Zgodnie z badaniami Marka Kobierskiego, nazwa Orzegów mogła wywodzić się z lokalnych legend, w których rolnicy, pracując w polach, natrafiali na ludzkie czaszki. Przypuszcza się, że pozostawiły je najazdy tatarskie, które dotknęły te tereny.

Początkowo wieś rozwijała się wzdłuż dzisiejszej ul. Bytomskiej. Dopiero w XX wieku powstała nowa część, znana jako Nowy Orzegów (niem. Neu-Orzegow). Herb gminy jest nieznanego pochodzenia, zawiera bowiem jedenaście pól, w których można dostrzec m.in. postacie czapli oraz lwy, a także trzy złote kule, kotwicę i krzyżujące się miecze. Ten piękny herb spoczywa na głowach dwóch lwów, które zwracają się ku zewnętrznej stronie, a całość wieńczy cesarska korona. Mieszkańcy często mylą ten herb z rodowym herbem rodziny von Schaffgotsch, mimo że te dwa są zupełnie odrębne.

Orzegów był znany jako dobra rycerskie, a na jego terenie znajdował się dwór. Wśród wcześniejszych właścicieli wymienia się Gierałtowskich oraz barona von Voglara. W 1826 roku Karol Godula wykupił całość dóbr Orzegowa.

W regionie powstała pierwsza kopalnia węgla kamiennego, znana jako kopalnia König David, która została wspomniana w dokumentach już w 1768 roku. Warto zauważyć, że tę kopalnię odwiedził w roku 1790 sam Johann Wolfgang von Goethe. Z kolei w 1829 roku zbudowana została kopalnia Orzegów, także z inicjatywy Karola Goduli. W 1844 roku nastąpiło połączenie z kopalnią Paulus, gdzie głównym szybem był szyb Zofia (Sophienschacht). Jego budowa miała miejsce w latach 1848-50, a działalność zakończyła się po 29 latach z powodu katastrofy. W latach 1860-62 zbudowano nowe szyby, Godulla i Schaffgotsch. W wyniku zarządzenia prezydenta Bolesława Bieruta, w dniu 29 listopada 1949 kopalnia Karol otrzymała Order Sztandaru Pracy II klasy.

W Orzegowie regularny przystanek kolejowy powstał w 1899 roku na trasie prowadzącej z Chebzia do Tarnowskich Gór. W tym samym roku utworzono ochotniczą straż pożarną, a nową remizę oddano do użytku w 1906 roku. Historia poczty w Orzegowie rozpoczęła się w 1894 roku, a bieżąca woda zagościła tu w 1895 roku, podczas gdy kanalizację i prąd elektryczny wprowadzono w 1906 roku. Aptekę uruchomiono po roku 1905, a pierwsza szkoła powstała w 1858 roku, następne budynki edukacyjne pojawiły się w 1879 roku oraz w latach 1889-1901 i 1908-1910.

Kaplica działająca w Orzegowie powstała w szkole w roku 1882. Dopiero w latach 1894-95 zrealizowano budowę kościoła pw. św. Michała Archanioła według projektu Wilhelma Wieczorka, którego fundatorem była rodzina Schaffgotschów. Świątynia ta była rozbudowywana w latach 1911-12 na zlecenie Maxa Giemsy. Cmentarz urządzono w 1896 roku.

W Plebiscycie z 1921 roku mieszkańcy wyrazili swoje zdanie, oddając w Orzegowie 2857 głosów na rzecz Polski, przy 1345 głosach na Niemców. W 1922 roku Orzegów został przyłączony do Polski. Do 1951 roku miejscowość miała status siedziby gminy, a następnie została włączona do Rudy, a w 1959 roku stała się częścią Rudy Śląskiej.

W 1975 roku niemiecki artysta Norbert Dolezich wydał autobiograficzną książkę Ich kam aus Orzegow, w której opisał swoje dzieciństwo oraz przybliżył obraz Orzegowa z początku XX wieku.

---

Oceń: Orzegów

---